Stepne (Yedek Lastik) Nedir?
Stepne, yani yedek lastik, araçta ani bir lastik patlaması ya da hava kaçırma gibi durumlarda kullanılmak üzere bulundurulan, sürüşe geçici olarak olanak sağlayan bir lastiktir. Genellikle bagajın alt kısmında yer alan stepne, aracın yolda kalmaması ve en yakın lastik servisine ulaşana kadar güvenli bir şekilde ilerlemesi için kritik öneme sahiptir. Araç üreticileri farklı stepne türleri sunabilir: tam boy yedek lastikler, ince (geçici) stepneler veya patlak tamir kitleri. Ancak hangi tür olursa olsun, stepnenin amacı aracı uzun süre idare etmek değil, kısa süreli çözüm sunmaktır. Bu yüzden sürücüler stepne konusunu ihmal etmemeli; tıpkı motor yağı ya da fren sıvısı gibi düzenli olarak kontrol etmeli ve kullanıma hazır durumda tutmalıdır.
Stepne İle Ne Kadar Mesafe Gidilebilir?
Stepne ile ne kadar yol alınabileceği, kullanılan stepne türüne göre değişiklik gösterir. Eğer aracınızda tam boy bir yedek lastik varsa, bu lastik normal lastiklerle birebir ölçülere sahiptir ve herhangi bir hız veya mesafe kısıtlaması olmaksızın kullanılabilir. Ancak çoğu araçta bulunan ince (geçici) stepneler için durum farklıdır. Bu lastikler genellikle daha dar, daha hafif ve sadece acil durumlar için tasarlanmıştır.
Geçici stepnelerle genellikle maksimum 80 km/s hızla, en fazla 70-100 kilometre mesafe katedilmesi önerilir. Bu limitin aşılması, lastiğin ısınarak yapısal bütünlüğünü kaybetmesine ve patlamasına neden olabilir. Ayrıca bu lastikler fren mesafesini uzatır, yol tutuşunu azaltır ve ani manevralarda kontrol zorluğu yaratır. Stepneyle uzun yola çıkmak kesinlikle önerilmez. Yedek lastik takıldıktan sonra mümkün olan en kısa sürede tamirciye gidilmesi, orijinal lastiğin tamir edilmesi veya değiştirilmesi gerekir.
Stepne Lastik Nasıl Takılır?
Stepne takma işlemi aslında temelde basit bir süreçtir, ancak doğru adımlar uygulanmadığında hem güvenliğiniz hem de aracınız zarar görebilir. İşlem öncesinde aracın düz ve güvenli bir zemine park edilmesi gerekir. El freni çekilmeli, araç sabitlenmeli ve mümkünse tekerlek takozları kullanılmalıdır. Ardından kriko ile araç kaldırılır, bijonlar sökülür ve patlamış lastik çıkarılır. Stepne yerine yerleştirilir ve bijonlar çapraz şekilde sıkılarak sabitlenir. Araç tekrar yere indirildikten sonra bijonlar bir kez daha el yardımıyla sıkıca kontrol edilmelidir.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli unsur, stepneyi sabitlemeden önce aracın kriko üzerinde sarsılmamasıdır. Ayrıca her aracın kriko yerleştirme noktası farklıdır; yanlış bir noktaya yerleştirilen kriko, hem araca zarar verebilir hem de kazalara yol açabilir. Bu yüzden stepne takma işlemi öncesi aracın kullanım kılavuzuna göz atmak oldukça faydalıdır. İşlem sırasında eldiven kullanmak, ellerin korunması açısından da önemlidir. Eğer kendinize güvenmiyorsanız ya da yolda riskli bir noktadaysanız profesyonel destek almak en güvenlisidir.
Stepne Lastiği Araca Takarken Nelere Dikkat Edilmeli?
Stepne takarken sadece teknik işlemler değil, güvenlik açısından da dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Öncelikle aracın düz bir zeminde durduğundan ve trafik açısından güvenli bir konumda olduğundan emin olunmalıdır. Gerekirse reflektör veya uyarı üçgeniyle diğer sürücüler bilgilendirilmelidir. Geceyse mutlaka far ya da el feneriyle yeterli aydınlatma sağlanmalıdır.
Stepne yerleştirilirken bijonların sıkılma sırasına özen gösterilmelidir. Çapraz sıkma yöntemi (yani bijonların sırayla değil, köşegen şekilde sıkılması) tekerleğin dengeli şekilde oturmasını sağlar. Ayrıca bijonlar elle mümkün olduğunca sıkıldıktan sonra, stepne yere indirildiğinde bijon anahtarıyla tam sıkılmalıdır. Eğer stepne lastiği uzun süredir bagajda bekliyorsa, takmadan önce lastik yüzeyinde çatlak, baloncuk ya da deformasyon olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir. Unutulmamalıdır ki stepne ne kadar geçici bir çözüm olsa da, takıldığı andan itibaren tüm yükü taşıyacak olan lastiktir.
Stepne’nin Hava Basıncı Ne Olmalı?
Pek çok sürücü, stepnenin araçla birlikte geldiği için her zaman kullanıma hazır olduğunu düşünür. Ancak uzun süre bagajda kalan stepne lastiği zamanla havasını kaybedebilir ve ihtiyaç anında yetersiz kalabilir. Bu nedenle stepne lastiği en az ayda bir kez kontrol edilmeli ve uygun basınca şişirilmiş olmalıdır. Peki, bu uygun basınç nedir?
Tam boy bir stepne için, aracın orijinal lastik basınç değerleri geçerlidir. Bu değer genellikle sürücü kapısının iç kısmında, yakıt kapağında ya da kullanım kılavuzunda belirtilir. Ancak geçici (ince) stepneler için basınç değeri genellikle 60 psi (yaklaşık 4.1 bar) civarındadır. Bu, normal lastiklere göre oldukça yüksektir ve bu lastiklerin taşıyıcı gücünü artırmak için bilinçli olarak böyle tasarlanmıştır. Eğer stepne düşük basınçla takılırsa, hem dengesiz sürüşe yol açar hem de hızla ısınarak patlama riskini artırır.